Ntông mắc ca tâu muôz chos ntơưv Sơn La txix shông 2000, taz sik txos shông 2010, zav txir no mak li tâu sơưr đơưr pâuz txos ntâu, kriz đar qơư chos. Zos zav txir muôx tir tâu sav tê, ntux kruôr, tsik yuô muôx kaz nox, ntông mắc ca tsênhv huôv, lox hloz yênhx har jôngr thiaz chos chia nzôngr trâu têz yuôx zêx, cà phê...

Txix li têx zis tuz kôngz chos siv, txos nhiv no têx qơư ntông mắc ca thôngz tỉnh tưz ndê txos 1.000 ha; phênhv ntâu chos trâu têx huyện Mai Sơn, Thuận Châu, Quỳnh Nhai, Sốp Cộp, Sông Mã; fênhx đraz sâu tâu 8 tấn txir/ha/shông. Hax huv mắc ca ntơưv tỉnh taz tov zos zav txir jông gri, tâu têx nênhs sir zôngv nhiav zuôr. Taz sik, tsik tâu cxiv tsa côngz bê viv li qơư muôs tsik tâu kriz đar.

Shông 2022, UBPX tỉnh Sơn La tưz tso chai fuô lês Dự án chos luk paz, cxiv tsa thiaz fuô lês hâux lưv saiz car côngz bê “Mắc ca Sơn La” trâu hax huv mắc ca ntơưv tỉnh, chia cxiv tsa, huôv tsar hax huv txir mắc ca trơưk faz siz khov txix li tuz kôngz, HTX trâu tsêr luôv sâu zuôr, tsưx tsês hax huv; paz muôs tâu gri trâu cêr luôv.

 Zos cơ quan saiz car têz qơưk lok sâuv dự án, đros ntơư, zos cơ quan saiz car côngz bê, Sở Khoa học thiaz Công nghệ tưz tsik tsês cxênhz yuôx hâux lưv, muôx ndâux luk lok sâuv têx njiaz luk lês dự án cxiv tsa côngz bê “Mắc ca Sơn La”. Đros ntơư, xair, têx tiêu chí, ntơưr kria pâuz hax huv côngz bê, cêr chai saiz car, sir zôngv côngz bê đros trâu hâux lưv cxênhz yuôx hax huv muôx côngz bê chia uô tiar ntâuz ntơưr chos luk paz cxiv tsa côngz bê "Mắc ca Sơn La".

Zơưs Phan Ngọc Bắc, Phó Giám đốc Sở Khoa học thiaz Công nghệ, haik pâuz: Hâux lưv cxiv tsa côngz bê nôngz mắc tưz tsik zos kriz đar cêr uô lax luôv trâu têx tsêr luôv, thax tsav xưz, mak tsênhv zos cêr chai chia por hưv côngz bê trâu hax huv, tir tar têx zav tsik jông. Iz chas ntơư, iz thênhv jux juk tuôr xav đuô chos, cxiv tsa qơư chos fiv huv mắc ca Sơn La; fuô kria hax huv mắc ca trâu cêr luôv hâur têz qơưk. Tuôr xav chos luk muôs hax huv “Mắc ca Sơn La” mul trâu oz chas têz.

Mai Sơn muôx zuôr luôs 300 ha, huyện chox car têx đơn vị zaz zâuv têx tsưr tu har jôngr, zis nênhs, HTX siz khov đros tsêr luôv chos ntông mắc ca, cê huôv tsar chos jôngr, cê paz pêx xênhv sâu nju nhiax txiax. Đros ntơư, tsa têx HTX, tổ hợp tác chos mắc ca; sir zôngv cêr chai fiv huv gruô hu têx tsêr luôv siz khov chos đros trâu tsưx tsês; hla muk trâu cxiv tsa côngz bê hax huv OCOP cấp tỉnh trâu hax huv mắc ca thax tsav, đros trâu fuô kria hax huv chia cov muôs tâu ntâu.

Moz siaz siz khov đros têx công ty, tsêr luôv muôs hax huv mắc ca, HTX mắc ca Nà Ban, xã Hát Lót, huyện Mai Sơn tưz chos 42 ha mắc ca, hâur ntơư 8 ha tưz txos chaix sâu. Shông 2022, HTX đê tâu 10 tấn mắc ca, muôs tâu zuôr luôs 800 triệu đaiv.

Zơưs Tạ Tiến Thường, Giám đốc HTX mắc ca Nà Ban, haik pâuz: Txix shông 2021, HTX tưz chos luk muôs hax huv trâu Công ty TNHH Đạt Thủy, xã Cò Nòi. Tâu công ty muôs zuz, paz kria tsưr ziv chos, tu, yiz chês viv li mắc ca huôv tsar jông, txir lox siz luôs jos. Txir mắc ca ntơưv HTX tâu Công ty zuôr txos 70.000 đaiv/chiaz txir tưz têr tâu, têx thành viên HTX tưz tso siaz lus.

Cux trơưk li zơưs Thường: Txir mắc ca tâu zôngv uô ntâu zav hax huv li nôngz txir mắc ca, chơưr mắc ca, trox txir mắc ca. Iz cxia hax huv tưz tâu zos hax huv OCOP ntơưv tỉnh. Ntu zuôr txos, côngz bê “Mắc ca Sơn La” tâu muôz, zos kror paz zôngx ziv chia HTX tror moz siaz chos, tu, muôs hax huv trâu têx công ty, tsêr luôv tsưx tsês, uô tâu jông, chia muôx têx hax huv jông muôs trâu cêr luôv.

Hok ntơưv huyện Thuận Châu, yax 230 ha ntông mắc ca, phênhv ntâu zos chos siv shơư têx zav ntông li yuôx zêx, cà phê, tuôz ziz ntơưv têx xã: Mường É, Phổng Lái, Mường Bám, Nậm Lầu tưz hloz thiaz huôv tsar jông, tir tâu tê thiaz ntux kruôr. Txos nhiv no, 1/3 têx qơư chos tưz txos chaix txi txir thiaz tâu đê, fênhx đraz đê tâu 5 - 7 tấn/ha, tus gri muôs txix 35.000 - 40.000 đaiv/chiaz txir nhôngk, paz trâu pêx xênhv sâu nju nhiax truôx njês txix 100 - 150 triệu đaiv/ha/shông.

Zos iz hâur têx zis chos mắc ca uô ntêx hlo ntơưv xã Phổng Lái, huyện Thuận Châu, đros trâu 1,5 ha, zơưs Trần Văn Đồng, nhoz jok Tiên Hưng shir phaz haik pâuz: Viv chos mắc ca, nhiv no cur zis nênhs tưz sâu tâu 120 triệu đaiv/shông. Mắc ca tâu cxiv tsa côngz bê zuôr paz trâu tuz kôngz tso siaz chos, tu chia cov têx txir lox, jông gâux.

Tuôr xav huôv tsar truôx njês têx qơư chos mắc ca, sir jos txos shông 2025, qơư chos mắc ca ntơưv tỉnh tâu yax 5.000 ha; txos shông 2030, tâu zuôr luôs 10.000 ha. Hâux lưv chos luk paz, cxiv tsa, fuô lês hâux lưv saiz car côngz bê chưngr nhav “Mắc ca Sơn La” zuôr paz trâu hax huv mắc ca tâu muôs hâur têx cêr luôv lox trâu ntu zuôr txos. Đros ntơư, cxơưz paz moz siaz chos, tu txir, gruô hu muôz pênhr lês hâux lưv, cxiv tsa qơư siz khov paz trâu pêx xênhv, tsêr luôv sâu tâu nju nhiax trơưk faz huôv tsar truôx njês./.